Het is verstandig om je computer minimaal jaarlijks eens grondig op te schonen. Hierbij doelen we niet op een herinstallatie van Windows of het gebruiken van een stofdoek over de kast, maar op het opschonen van de restanten van eerder geïnstalleerde software en het optimaliseren van je persoonlijke instellingen. We geven hier een aantal tips hoe je dit effectief voor elkaar krijgt en daarmee je computer weer op een optimale snelheid krijgt. Veel van deze tips zijn geschikt voor alle versies van Windows.
Na verloop van tijd gaat Windows minder soepel lopen, verlies je compleet het overzicht over al je verschillende bestanden en duurt het steeds langer voordat je computer soepel draait na het opstarten. Dit betekent dat het tijd is geworden om je computer eens grondig schoon te maken. Het is daarvoor niet noodzakelijk om alle tips uit dit artikel op te volgen om ervoor te zorgen dat je computer weer optimaal werkt. Je kunt er ook voor kiezen om alleen die tips uit te voeren die te maken hebben met problemen of kleine ergernissen die al een tijdje spelen. Sommige van de optimalisaties en schoonmaakacties kunnen bovendien bij een eerste keer veel tijd in beslag nemen. Dit zal echter bij regelmatig gebruik een stuk verminderen, waardoor je systeem altijd in topconditie zal verkeren. Daarom als eerste tip: plan minimaal jaarlijks een grote schoonmaak voor je computer.
Dit process kun je automatisseren met Ccleaner:
Welke software ben ik nodig?
Om een snellere computer te verkrijgen kan je allerlei commerciële software aanschaffen. Dit is echter lang niet altijd noodzakelijk. Bepaalde gereedschappen die standaard aanwezig zijn in Windows en bepaalde gratis hulpprogramma’s zijn voldoende om de overbodige rommel uit je computer te halen en haar prestaties te optimaliseren. Bepaalde commerciële software kan zelfs meer schade dan goed doen. Omtrent schoonmaakprogramma’s en optimalisatieprogramma’s geldt het gezegde ‘baat het niet, dan schaadt het niet’ zeer zeker niet. De programma’s die in dit artikel vermeldt zijn, zijn alle veilig om te gebruiken, zolang je je gezond verstand gebruikt en geen acties of optimalisaties uitvoert waar je geen verstand van hebt. Tip: het optimaliseren en opruimen van overbodige bestanden is eenvoudig, maar moet wel met gezond verstand gedaan worden.
Tools
Een stuk basisgereedschap bij het in een goede conditie houden van je computer is sinds jaar en dag het programma CCleaner. Deze is geschikt voor alle versies van Windows. Er is een hele keur aan andere programma’s beschikbaar, maar deze zijn allen minder effectief. CCleaner blijft het beste programma om je systeem effectief en eenvoudig te ontdoen van overbodige digitale rommel. Het is eenvoudig te downloaden en installeren. Het programma heeft sinds de vijfde versie een nieuw uiterlijk gekregen, maar het gebruik blijft ongewijzigd en de functies worden door geen enkel ander programma geëvenaard. Bij latere tips zullen we dieper ingaan op enkele van de instellingen van CCleaner die voor experts geschikt zijn. Mocht het programma onverhoopt niet in het Nederlands opstarten, dan kan je dit veranderen bij Settings en dan Language. Tip: installeer en gebruik standaard CCleaner voor het verwijderen van overbodige software.
Het reinigen starten na de anlyse
Wil je snel je computer opschonen, open dan CCleaner en selecteer Schoonmaken. CCleaner zal dan op je computer tijdelijke bestanden gaan opzoeken die onder andere door Windows en je browser(s) geïnstalleerd zijn en verwijdert deze. Er zal weergegeven worden hoeveel schijfruimte dit opgeleverd heeft. Hierbij komen vaak veel gigabytes vrij, omdat er veel tijdelijke bestanden opgeruimd worden en ook je prullenbak geleegd wordt. Als je graag eerst wilt zien hoeveel er vrijgemaakt zal worden, dan kan je op Analyseren klikken. Dit geeft vooral beginners de mogelijkheid om de verschillende onderdelen die opgeschoond gaan worden van te voren eens te controleren. Tip: gebruik de basis schoonmaak om weer veel extra gigabytes beschikbaar te krijgen.
Denk hier om bij de handmatige optie
Sommige gebruikers kiezen ervoor om handmatig bestanden op te ruimen. Hiervoor geldt echter wel een extra waarschuwing. Verwijder nooit een bestand of een map waarvan je niet helemaal zeker bent qua functie. Gebruik je bijvoorbeeld een programma zoals TreeSize, welke weer terug komt bij tip 9, dan zal je soms grote mappen tegenkomen op systeemlocaties zoals C:/Windows. Verwijder deze mappen nooit, behalve als je 100% zeker bent van je zaak. Het experimenteren met dit soort systeembestanden leidt vaak tot een crash van Windows waarbij veel gegevens verloren zullen gaan. Als extra tip daarom: laat de systeemmappen met rust en verwijder nooit een bestand waarvan je de functie niet kent.
Je browser opschonen
Dit process kun je automatisseren met Ccleaner:
De cache van je browser
Je browser bewaart voortdurend informatie tijdens het surfen. Dit wordt onder andere gedaan door middel van cookies. Dit kan soms zeer vervelend zijn, aangezien sommige van deze cookies gebruikt worden voor zogeheten ‘re-marketing’. Dit zorgt ervoor dat de reclames aangepast worden aan de interesses die geregistreerd worden tijdens je surfen. Gebruik Ctrl/Shift/Del tijdens het surfen om deze opgeslagen informatie op te schonen. Deze combinatie van toetsen is geschikt voor alle browsers, uitgezonderd Safari. Daar kan je de combinatie Ctrl/Alt/E gebruiken. Je kan op deze website meer informatie vinden over het schoonmaken van je cache. Je kunt deze actie ook automatiseren via CCleaner. Ook andere tijdelijke bestanden worden zo opgeschoond. Ga in CCleaner naar Opties, dan Instellingen en vink de optie Computer automatisch schoonmaken tijdens het opstarten aan. Deze schoonmaakbeurten zullen bij herhaald gebruik steeds sneller gaan. Tip: verschoon regelmatig je cache via Ctrl/Alt/Del of via de automatische instelling van CCleaner.
Gebruik liever geen toolbars
Je kan vaak handig gebruik maken van browsertoolbars en –uitbreidingen, maar ze worden ook zonder toestemming en medeweten geïnstalleerd. Dit kan soms zeer hinderlijk uitpakken, bijvoorbeeld bij een zoekmachinewerkbalk die ineens aangepast is of een extra tool bar van een geïnstalleerd programma. Sommige van deze uitbreidingen monitoren bovendien je surfgedrag. Ze kunnen verwijderd worden via je browser, maar dit is vaak lastig vanwege omslachtige programmering hiervan. Het programma IObit Uninstaller heeft hiervoor een handige optie die de ongewenste uitbreidingen eenvoudig opschoont. Deze optie vind je onder het tabblad Werkbalken en Plugins. Hierbij moet wel gezegd worden dat sommige van deze uitbreidingen noodzakelijk zijn voor een goede functie van je browser. Hierbij kun je denken aan Java, je beveiligingsprogramma of een internetbankieren verificatieprogramma. Verwijder dus wederom geen onderdelen waarvan je de functie niet kent. Tip: gebruik IObit Uninstaller om ongewenste browseruitbreidingen op te schonen.
IObit Uninstaller werkt alleen bij uitbreidingen van Internet Explorer en Firefox. Het beheren van browsertoevoegingen is waarschijnlijk meer een nevenfunctie. Het programma Auslogics Browser Care heeft hier juist een specialisatie van gemaakt. Het ondersteunt de browsers Internet Explorer, Chrome en Firefox. Het is van belang om bij gebruik van Auslogics Browser Care eerst je browser te sluiten. Daarna kan je de geïnstalleerde uitbreidingen per browser bekijken. Een uitbreiding kan simpel verwijderd worden door op het icoon van de prullenbak te klikken. Mocht dit niet mogelijk zijn, vink dan de uitbreiding aan en schakel hem uit door middel van de knop Disable selected.
De files op je PC
Je persoonlijke gegevens
De risico’s zijn beperkt als je tijdelijke en overbodige bestanden verwijdert of software en apps de-installeert. Dit is echter niet het geval bij je persoonlijke bestanden, zoals documenten, foto’s, muziek of films. Toch kan ook hierbij opgeschoond worden en orde geschapen worden in de vaak overvolle en onoverzichtelijke mappen. Tip: schep orde in je eigen bestanden.
Om deze eigen bestanden op te schonen en te ordenen, kan er begonnen worden met het opsporen van grote bestanden. Je hebt bijvoorbeeld ooit gewerkt met een videobewerkingsprogramma om DVD’s te maken. Daarbij kunnen er ongemerkt grote projectbestanden opgeslagen zijn. Het is onduidelijk waar deze bestanden geplaatst zijn en onduidelijk waar je dient te zoeken. Voor het vinden van deze bestanden kun je programma’s gebruiken als SpaceSniffer, WinDirStat of TreeSize Free. Daarmee krijg je makkelijk inzicht in de individuele ruimte die bestanden in beslag nemen. TreeSize is hierbij onze favoriet vanwege een duidelijk overzicht. Je kan het programma een map of een schijf laten onderzoeken. Mappen zullen automatisch op grootte gesorteerd worden. Het programma schoont de bestanden zelf niet op; dit dient gedaan te worden via Windows Verkenner. Tip: Gebruik TreeSize om grote bestanden op te sporen.
Extra tip bij het opruimen van je schijven
Windows heeft voor het opruimen van overbodige bestanden een eigen hulpprogramma. Het heet Schijfopruiming en kan in Windows 8.1 gevonden worden door middel van de zoekfunctie in de Charms balk. In eerdere Windows versies kan je het volgende pad volgen: Start/Alle Programma’s/Bureau-accessoires/Systeemwerkset. Het programma biedt minder mogelijkheden dan gespecialiseerde programma’s, maar behoeft geen verdere installatie of aanpassing. Je kunt per onderdeel bestanden laten opruimen. Er wordt vervolgens getoond hoeveel daadwerkelijke schijfruimte dit oplevert. In Windows 8.1 kan je oude herstelpunten opschonen door gebruik te maken van Systeembestanden opschonen. Dit ruimt ook resten van Windows Update op. In Windows 7 zijn vergelijkbare opties te vinden onder het tabblad Meer opties.
Het archief
Het kan een tijdrovende klus zijn om al je persoonlijke bestanden te ordenen en uit te zoeken. Over de tijd heen heb je waarschijnlijk tientallen en mogelijk zelfs honderden mappen verzameld. Gooi dingen die niet gemist gaan worden ook daadwerkelijk weg. Mocht je hierover twijfelen, dan is er een verdere optie: maak een archiefmap aan onder C:/archiefmap. Daarin kun je alles waar je over twijfelt kwijt. Je hoeft daarbij niet aan een nette structuur met mappen te denken. Als je iets kwijt bent, kan je het met de Windows zoekfunctie of een programma als Everything makkelijk weervinden. De archiefmap zorgt ervoor dat je niks kwijt raakt en dat je toch overzicht behoudt binnen je persoonlijke bestanden. Tip: verplaats bestanden met een twijfelachtige houdbaarheidsdatum naar een archiefmap.
Heb je al die files die je door tijd heen hebt gedownload echt nodig?
Binnen de downloadmap van je individuele browser worden alle bestanden verzameld die ooit zijn gedownload. Dit betekent dat dit met de tijd een flinke map kan gaan worden. Hierin verzamelen zich bijvoorbeeld bestanden uit de bijlagen van je email en programma’s die je ooit gedownload hebt om te installeren. De map heet in het algemeen Downloads en is vaak makkelijk te vinden. Je kunt de combinatie Windows/R gebruiken en daarin de opdracht %USERPROFILE% invoeren. Open daarna de map. Dit kan bij een eerste blik als een zeer chaotische map overkomen. Het beste is om alles te selecteren via de combinatie Ctrl/A. Verwijder nu alles via Del. Mocht je twijfelen, dan kunnen de bestanden altijd naar de archiefmap verplaatst worden om een frisse downloadmap te krijgen. Tip: schoon regelmatig je downloadmap op.
Vergeet dit niet
Wat start er allemaal op?
Het is de moeite waard om bij een grote schoonmaak van je computer ook de automatisch opstartende programma’s te controleren. Sommige hiervan zijn noodzakelijk zoals de beveiligingssoftware of clouddiensten zoals Dropbox en Google Drive. Anderen kunnen daarnaast prima gedeactiveerd worden. Gebruikers van Windows kunnen hiervoor de combinatie CTR/ALT/DELETE gebruiken. Controleer nu het tabblad Opstarten en deactiveer door middel van de rechtermuisknop de programma’s die niet noodzakelijk zijn. Wederom is het aan te raden om niet iets uit te schakelen waarvan je niet zeker weet wat het doet. Als je meer opties nodig hebt, kun je een tool als Autoruns of SterJo Startup Patrol gebruiken. Deze programma’s werken ook met eerdere versies van Windows. Met andere woorden, tip: controleer welke programma’s automatisch opstarten en deactiveer waar mogelijk.
Vergeet niet je PC bij te werken
Veel programma’s werken zichzelf tegenwoordig bij via contact met het internet. Op deze manier heb je niet alleen altijd de meest recente versie op je computer staan, maar profiteer je ook van gerepareerde veiligheidslekken. Je kunt daarnaast gebruik maken van een automatisch updateprogramma, zoals Secunia PSI of FileHippo App Manager. Deze tools controleren je computer op verouderde versies van je programma’s en halen de updates hiervan snel binnen. Tip: controleer of je programma’s ook de meest recente versie gebruiken.
Momentopname
Het opruimen van je computer kan het beste afgesloten worden met het maken van een deugdelijke back-up. Als er nu iets mis gaat met je computer, dan is het gemakkelijk terug schakelen naar de opgeruimde versie. Je hebt hiervoor een extern opslagmedium nodig, zoals een externe harde schijf en een programma zoals Paragon Backup & Recovery 14 Free Edition of EaseUS Todo Backup Free. Tip: maak na het opschonen van je computer een back-up.
Ons advies
Alle tips die gegeven zijn in dit artikel zijn veilig om uit te voeren. We hebben een aantal taken die misschien te verwachten waren in een artikel over het opschonen van je computer achterwege gelaten. Hieronder vallen onder andere het gebruik van schoonmaak- en optimalisatieprogramma’s om het Windows Register aan te pakken. Dit kan namelijk ernstige schade veroorzaken die ervoor kan zorgen dat je computer niet meer opstart. Ten tijde van Windows XP was het defragmenteren van bijvoorbeeld harde schijven of SD-kaarten nog handig in bepaalde situaties, maar het levert tegenwoordig weinig verbetering in snelheid op. Mocht je in het bezit zijn van een SSD, dan wordt defragmenteren zelfs afgeraden aangezien het extra slijtage en een vergrote kans op fouten kan veroorzaken.
Ook het opzoeken en opschonen van dubbele bestanden hebben we achterwege gelaten bij deze tips. Dit is voornamelijk omdat we nog geen enkel programma zijn tegengekomen waarbij dit zonder enig risico gedaan kan worden. Vaak maak je door onoplettendheid een verkeerde beslissing waardoor je belangrijke gegevens kan kwijt raken. Dit kan vooral vervelend zijn bij fotobestanden. Wil je hier echter toch mee experimenteren, dan kun je programma’s zoals CloneSpy of Duplicate Cleaner proberen. Maar nogmaals, wees hiermee zeer voorzichting.
Vergeet niet een degelijke virusscanner te installeren
Na het volgen van deze tips is je computer goed opgeschoond. Hieraan heb je echter weinig als je systeem onbeveiligd is. Gebruik deze gelegenheid om te controleren of alle updates geïnstalleerd zijn en of je beveiligingssoftware nog de meest recente versie is. Het laatste kan je controleren via het pad Configuratiescherm/Systeem en beveiliging/Onderhoudscentrum of via de software zelf. De update van Windows valt te controleren via het pad Configuratiescherm/Systeem en beveiliging/Windows Update. Zorg ervoor dat alle updates gedaan zijn, herstart de computer en controleer dan nogmaals totdat je er zeker van bent dat het systeem alles geïnstalleerd heeft.
Software die wij gebruiken in deze handleiding
De programma’s die bij het samenstellen van deze tips zijn gebruikt zijn uitgebreid getest en daarmee veilig in het gebruik. Het komt echter steeds meer voor dat deze programma’s gebundeld worden met extra’s die verder niet noodzakelijk zijn. Dit geldt ook voor de software die voor dit artikel gebruikt is. Je kunt op deze manier vanwege onoplettendheid een probeerversie van bijvoorbeeld een commercieel pakket van de softwaremakers installeren. Dit is eenvoudig te voorkomen door altijd alert te blijven tijdens de installatie. Controleer altijd welke onderdelen aangevinkt zijn en daarmee geïnstalleerd of gewijzigd worden. Vink degene waar je het niet mee eens bent altijd af. Soms wordt er gevraagd of je via een knop iets wilt accepteren of ergens mee akkoord wilt gaan. Lees altijd goed door wat dit inhoudt en weiger via de knop hiervoor als je het liever niet hebt. Dit geldt weer voor alle versies van Windows.